Nefrit (Glomerül İltihabı) Nedir?
Nefrit, böbreklerdeki süzme birimi olan glomerül adı verilen küçük damar yumağının iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir hastalık grubudur. Bu iltihaplanma, böbreklerin kanı süzme işlevini bozarak idrarda protein veya kan kaçağına, ödem oluşumuna ve zamanla böbrek fonksiyonlarında azalmaya yol açabilir. Nefrit, tek başına bir hastalık değil; farklı nedenlerle gelişebilen, çeşitli klinik formları olan bir tıbbi durumdur.
Nefrit Türleri
Nefrit, oluşum nedenine ve seyir şekline göre sınıflandırılabilir. En sık görülen nefrit türleri şunlardır:
- Akut Poststreptokokal Glomerülonefrit: Genellikle çocuklarda, boğaz enfeksiyonu sonrası ortaya çıkar. Aniden gelişir ve çoğu zaman tamamen iyileşir.
- İmmün kompleks glomerülonefriti: Romatizmal hastalıklar (örneğin lupus) gibi bağışıklık sistemi bozukluklarında görülür.
- IgA Nefropatisi (Berger Hastalığı): En yaygın kronik glomerül iltihabıdır. Genellikle idrarda kanla kendini gösterir.
- Hızlı İlerleyen Glomerülonefrit: Nadir ancak ciddi bir formdur. Haftalar içinde böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Nefritin Belirtileri Nelerdir?
Nefritin belirtileri hastalığın türüne ve şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:
- İdrarda kan (makroskopik veya mikroskopik hematüri)
- İdrarda protein (proteinüri)
- Göz kapaklarında, yüzde veya ayak bileklerinde ödem
- Yüksek tansiyon
- İdrar miktarında azalma
- Yorgunluk, halsizlik
- Nadir durumlarda bulantı, kusma, baş ağrısı
Tanı Yöntemleri
Nefrit tanısı, klinik değerlendirme ve laboratuvar testlerinin bir arada değerlendirilmesiyle konur:
- İdrar tahlili: Kan, protein ve silendir varlığı incelenir.
- Kan testleri: Kreatinin, üre, elektrolitler ve iltihap belirteçleri ölçülür.
- Bağışıklık sistemi testleri: ANA, anti-dsDNA, ANCA gibi otoimmün belirteçler bakılabilir.
- Böbrek ultrasonu: Böbreklerin yapısal değerlendirmesi yapılır.
- Böbrek biyopsisi: Nefritin tipi ve şiddeti hakkında net bilgi verir, tedavi planlamasına yardımcı olur.
Tedavi Yöntemleri
Nefritin tedavisi, altta yatan nedene ve hastalığın şiddetine göre değişir. Tedavi seçenekleri arasında:
- İmmünsüpresif tedavi: Kortikosteroidler ve diğer bağışıklık baskılayıcı ilaçlar, bağışıklık sistemine bağlı nefritlerde kullanılır.
- Tansiyon kontrolü: ACE inhibitörleri ve ARB grubu ilaçlarla kan basıncı kontrol altına alınır.
- Ödem tedavisi: Tuz kısıtlaması ve idrar söktürücülerle ödem kontrol edilir.
- Enfeksiyon tedavisi: Enfeksiyona bağlı gelişen nefritlerde antibiyotikler kullanılır.
- Diyet düzenlemeleri: Tuz, sıvı ve protein alımı hekim kontrolünde düzenlenir.
Nefritte Erken Tanının Önemi
Nefrit erken evrede fark edilip tedavi edildiğinde, kalıcı böbrek hasarı gelişmesi önlenebilir. Bu nedenle, idrarda kan veya köpüklenme gibi küçük belirtiler bile ciddiye alınmalı ve bir nefroloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Özellikle çocuklarda boğaz enfeksiyonları sonrası dikkatli takip önerilir.
Sonuç
Nefrit, böbreklerin iltihaplanmasıyla seyreden ve erken tanı-tedavi ile büyük oranda kontrol altına alınabilen önemli bir böbrek hastalığıdır. Belirtiler hafif olsa bile ihmal edilmemeli, zamanında hekime başvurulmalıdır. Nefroloji uzmanları, nefritin türüne özel tedavi planlarını uygulayarak böbrek sağlığının korunmasında kritik rol oynar.